Chi tiết tin - Quảng Trị

Biểu đồ 9.1.2. Số ca, tỷ lệ mắc bệnh về đường hô hấp giai đoạn 2010 - 2019

Số người mắc bệnh không tập trung ở các vùng lân cận KCN/CCN, các tuyến đường giao thông có mật độ cao, khu vực đô thị mà rãi rác phân tán toàn Tỉnh. Như vậy, việc ô nhiễm môi trường không khí tác động đến sức khỏe cộng đồng thể hiện qua số người bị mắc bệnh đường hô hấp không rõ ràng. Tuy nhiên, cần có sự nghiên cứu để nắm bắt được mối tương quan của sự gia tăng về tỷ lệ người mắc bệnh về đường hô hấp với kết quả quan trắc khí độc và bụi trong môi trường KKXQ trên địa bàn Tỉnh có dấu hiệu tăng nhẹ ở các tuyến giao thông chính, khu vực tập trung dân cư trong giai đoạn 2020 - 2025.

9.1.3. Tác động do ô nhiễm môi trường đất

Môi trường đất bị ô nhiễm sẽ tác động trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất như làm giảm năng suất cây trồng, vật nuôi. Đồng thời quá trình xói mòn, thoái hóa đất sẽ diễn ra nhanh hơn.

Sử dụng PBVC và TBVTV quá liều lượng, bị tồn lưu; ảnh hưởng của các chất độc hóa học trong chiến tranh; tích lũy các chất ô nhiễm từ công nghiệp, nông nghiệp là các nguồn chủ yếu liên quan đến ô nhiễm môi trường đất ở Quảng Trị. 

Một số vùng của tỉnh Quảng Trị (Cam Tuyền, Cam Lộ; Hải Thọ, Hải Lăng; Gio Phong, Gio Linh; Vĩnh Lâm, Vĩnh Linh; …) vẫn chịu ảnh hưởng của các chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh (đặc biệt là Đioxin) còn lưu trong đất. Các chất độc hóa học/Đioxin thông qua chuỗi thức ăn (tích lũy trong nguồn nước dưới đất, thực vật, thủy sản) đi vào cơ thể con người gây ra các bệnh tim mạch, thần kinh, xương khớp, hô hấp, ung thư, dị tật. Phần lớn hộ gia đình có người khuyết tật và nạn nhân chất độc da cam/Đioxin có mức sống trung bình hoặc nghèo, đặc biệt là người khuyết tật ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số thì càng khó khăn hơn. Bên cạnh đó, những người khuyết tật thường có mặc cảm với xã hội, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật thường là người chịu thiệt thòi nhất. Đến năm 2019, theo thống kê của Hội nạn nhân chất độc da cam/Đioxin tỉnh Quảng Trị tổng số hộ bị chất độc da cam là 8.208 hộ, tổng số người nhiễm chất độc da cam là 15.485 người trong đó số người bị nhiễm còn sống là 13.023 người.

Bảng 9.1.3. Số lượng nạn nhân bị chất độc da cam/Đioxin trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

Trên địa bàn có 59 điểm ô nhiễm thuốc BVTV nghiêm trọng (07 điểm năm trong Quyết định số 1946/QĐ-TTg, 52 điểm nằm trong Quyết định số 2424/QĐ-UBND). UBND tỉnh đã phê duyệt 16 Dự án xử lý cho 59 điểm. Đến thời điểm hiện tại, nhờ sự hỗ trợ kinh phí từ ngân sách Trung ương đã và đang xử lý được 27 điểm, còn lại 32 điểm chưa được xử lý (tỷ lệ đã xử lý đạt 45,76%). Các hoá chất còn tồn đọng chủ yếu là nhóm Lindane, DDTs, phần lớn các kho TBVTV đều xuống cấp nghiêm trọng dễ phát tán tác nhân ô nhiễm ra môi trường nước gây tích lũy sinh học và tác động lớn đến sức khoẻ của con người, làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh do phơi nhiễm TBVTV như ung thư.

Các chất thải phát sinh từ quá trình chăn nuôi gia súc, gia cầm, NTTS, sản xuất công nghiệp chưa xử lý đạt quy chuẩn cho phép thải bỏ trực tiếp ra môi trường tiếp nhận như đất vườn trong các hộ dân, các sông, kênh mương, hồ chứa nước tại các khu vực lân cận gây ô nhiễm môi trường đất, nước và phát sinh các dịch bệnh làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người. Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh còn tồn tại nhiều bãi chôn lấp “lộ thiên” tại chỗ gây ô nhiễm môi trường đất.

9.1.4. Tác động do ô nhiễm từ chất thải rắn

Đến năm 2019, có 08/10 huyện, thị, thành phố (các huyện: Hải Lăng, Triệu Phong, Cam Lộ, Gio Linh, Đakrông, Hướng Hóa, thị xã Quảng Trị và thành phố Đông Hà) đã được đầu tư xây dựng bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh; huyện Đảo Cồn Cỏ đã được đầu tư lò đốt rác công suất 300 kg/h. Hiện nay, huyện Vĩnh Linh chưa có bãi chôn lấp hợp vệ sinh (Đang trong quá trình đầu tư bằng nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách SNMT trung ương).

Tuy nhiên, do vấn đề tài chính đầu tư nên hiện nay hoạt động xử lý từ các bãi chôn lấp có nguy cơ tác động đến môi trường như sau:

- Đối với các bãi chôn lấp hợp vệ sinh tại các huyện như: Hải Lăng, Triệu Phong, Cam Lộ, Gio Linh. Đây là các công trình được đầu tư từ nguồn vốn hỗ trợ từ trung ương theo quyết định số 58/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu kinh phí từ ngân sách Nhà nước nhằm xử lý triệt để, khắc phục ô nhiễm và giảm thiểu suy thoái môi trường cho một số đối tượng thuộc khu vực công ích và Quyết định số 38/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của quyết định số 58/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu kinh phí từ ngân sách Nhà nước nhằm xử lý triệt để, khắc phục ô nhiễm và giảm thiểu suy thoái môi trường cho một số đối tượng thuộc khu vực công ích. Với nguồn kinh phí hỗ trợ từ giai đoạn 2011 - 2014, Trung tâm Quan trắc TNMT đã tiến hành đầu tư giai đoạn 1 để xây dựng các bãi chôn lấp CTR hợp vệ sinh nhằm xử lý lượng rác tồn đọng gây ÔNMT nghiêm trọng trên địa bàn các huyện và xử lý lượng rác phát sinh đến năm 2019 -2020. Do đó, đến thời điểm hiện tại thì các bãi chôn lấp đã hết công suất và thời gian hoạt động nên tại các bãi chôn lấp các huyện đã chứa đầy, đây là một trong những nguy cơ gây ÔNMT nếu không được quan tâm đầu tư mở rộng trọng thời gian đến.

- Đối với bãi rác cũ của thành phố Đông Hà và huyện Hướng Hóa: Hiện nay, bãi rác đã quá tải, ngừng hoạt động nhưng chưa được xử lý hoàn tất để đóng cửa.

- Bãi rác thành phố Đông Hà (Bãi rác được đầu tư từ nguồn vốn ADB, đi vào hoạt động năm 2012): Hiện nay, hệ thống xử lý nước rỉ rác chưa được đầu tư đồng bộ nên dẫn đến nguy cơ tác động đến nguồn nước tiếp nhận, gây ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của người dân.

Ngoài ra, hiện nay đối với các địa bàn xa, các xã vùng sâu, vùng xa khi cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư, thiếu phương tiện, thiết bị, nhân lực, do đó việc thải bỏ, xử lý rác thải một cách tự phát và tại các khu đất trống, không đảm bảo vệ sinh hay thường xử lý bằng đốt khi bãi chứa đầy.

Tại các xã có điều kiện địa lý xa, lượng phát sinh ít, thu không bù chi mà Trung tâm/Công ty Môi trường đô thị không tiến hành thu gom thì phần lớn ở các xã sẽ hình thành một đội vệ sinh chủ động thu gom và vận chuyển đến các bãi trung chuyển hoặc các hộ dân sẽ tự thu gom, đốt tại khuôn viên gia đình hay có thể thải bỏ bừa bãi ven đường, bãi đất trống. Đây là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến môi trường đất, nước, không khí và sức khoẻ người dân.

Hiện tại, chưa có số liệu đánh giá đầy đủ về sự ảnh hưởng của các bãi chôn lấp tới sức khỏe của người dân sống lân cận tại các bãi chôn lấp, đặc biệt là những người làm nghề nhặt rác thải. Nhưng có thể nhận thấy rằng những người này thường xuyên phải chịu ảnh hưởng ở mức cao do bụi, mầm bệnh, các chất độc hại, côn trùng đốt/chích, các loại hơi khí độc hại cũng như tiềm ẩn nhiều nguy cơ nguy hiểm đối với cộng đồng làm nghề này (các vật sắc nhọn, thuỷ tinh vỡ, bơm kim tiêm cũ có thể là mối đe dọa lây nhiễm một số bệnh truyền nhiễm như AIDS khi họ dẫm phải hoặc bị cào xước vào tay chân). Đặc biệt, chiếm tỷ lệ lớn trong những người làm nghề nhặt rác (chủ yếu là phụ nữ và trẻ em) đã trở thành nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.